Аллоҳ «кезувчи киши» ҳақида нозил қилган оятлар

Улар сўраган «кезувчи киши» ҳақида Аллоҳ шундай дейди: «(Эй, Муҳaммaд,) янa сиздaн Зулқaрнaйн ҳaқидa сўрaйдилaр. Aйтинг: «Мeн сизлaргa у ҳaқдaги xaбaрни ҳoзир ўқиб бeрурмaн». Дaрҳaқиқaт, биз унгa (Зулқaрнaйнгa) ердa мaртaбa бeрдик вa (истaгaн) бaрчa нaрсaсигa йўл (имкoният) aтo этдик. Бaс, у (aввaл ғaрбгa қaрaб) йўл oлди...»119 оятидан қиссанинг охиригача ҳикоя қилиб берди.

Зулқарнайн қиссасида келишича, унга бошқа ҳеч кимга берил­маган нарсалар берилган эди: унинг олдида ҳамма йўллар очиқ бўлиб, ернинг машриқию мағрибига етиб борган эди. Қаерга қадами етса, у ерни қўлга киритар, аҳолиси унга бўйсунар эди. У инсон зоти бор бутун ер юзини эгаллаган эди.

Ибн Исҳоқ: менга ўтганларнинг илмидан олиб, ажамлардан риво­ят қиладиган одамлардан бирининг айтишича, Зулқарнайн мисрлик киши бўлиб, исми – Марзубон ибн Марзуба ал-Юнонийдир. У Юнон ибн Ёфас ибн Нуҳнинг авлодидан бўлган.

Ибн Ҳишом: унинг исми Искандардир. Искандарияни барпо қилган киши − шу. Шунинг учун унга нисбат берилиб, «Искандария» дейилган.

Ибн Исҳоқ: менга Савр ибн Язид Холид ибн маъдон ал-калоийдан хабар беришича (у Пайғамбардан бу ҳақда сўрашганини билади­ганлардан эди): «У ернинг ости-ю устини қўлга киритган фаришта бўлган», – деган120. Холиднинг айтишича, Умар ибн Хаттоб бир кишининг «Эй Зулқарнайн» деб бировни чақирганини эшитиб: «Ё Аллоҳ, ўзинг ке­чир! Пайғамбарлар номи билан исм қўйишингиз етмаганидек, энди фаришталар номи билан ҳам исм қўймоқдамисизлар?!»121 – деганини эшитган122.

Ибн Исҳоқ: бунинг қайси бири тўғрилигини Аллоҳ билувчироқдир. Буни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганларми ёки йўқми (номаълум), агар айтган бўлсалар, у, албатта, ҳақдир.