Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васаллам хулқ-атворлари
حَدَّثَنَا عَبَّاسُ بْنُ مُحَمَّدٍ الدُّورِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللهِ بْنُ يَزِيدَ الْمُقْرِئِ، قَالَ: حَدَّثَنَا لَيْثُ بْنُ سَعْدٍ، قَالَ: حَدَّثَنِي أَبُو عُثْمَانَ الْوَلِيدُ بْنُ أَبِي الْوَلِيدِ، عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَارِجَةَ، عَنْ خَارِجَةَ بْنِ زَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ، قَالَ: دَخَلَ نَفَرٌ عَلَى زَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ، فَقَالُوا لَهُ: حَدِّثْنَا أَحَادِيثَ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم، قَالَ: مَاذَا أُحَدِّثُكُمْ ؟ كُنْتُ جَارَهُ فَكَانَ إِذَا نَزَلَ عَلَيْهِ الْوَحْيُ بَعَثَ إِلَيَّ فَكَتَبْتُهُ لَهُ، فَكُنَّا إِذَا ذَكَرْنَا الدُّنْيَا ذَكَرَهَا مَعَنَا، وَإِذَا ذَكَرْنَا الآخِرَةَ ذَكَرَهَا مَعَنَا، وَإِذَا ذَكَرْنَا الطَّعَامَ ذَكَرَهُ مَعَنَا، فَكُلُّ هَذَا أُحَدِّثُكُمْ عَنِ رَسُولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم
Хорижа ибн Зайд ибн Собит раҳматуллоҳи алайҳдан ривоят қилинади:
«Зайд ибн Собитнинг олдига бир гуруҳ одамлар кириб: «Бизга Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларидан айтиб беринг», дейишди. У: «Сизларга нимани ҳам айтардим. Мен у зотнинг қўшнилари эдим. У зотга ваҳий нозил бўлса, менга одам жўнатар, (мен келиб) нозил бўлган оятни у зотга ёзардим. Агар биз дунё ҳақида гаплашсак, у зот ҳам биз билан қўшилиб дунё ҳақида гапирар, агар биз охират ҳақида гаплашсак, у зот ҳам биз билан бирга охират ҳақида гаплашар эдилар. Агар таом ҳақида гаплашсак, у зот ҳам биз билан (ўша ҳақида) гаплашар эдилар. Мана шуларнинг барчасини сизларга Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васалламдан айтиб бераяпман», деди».
حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ مُوسَى، قَالَ: حَدَّثَنَا يُونُسُ بْنُ بُكَيْرٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ، عَنْ زِيَادِ بْنِ أَبِي زِيَادٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ كَعْبٍ الْقُرَظِيِّ، عَنْ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ، قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم، يُقْبِلُ بِوَجْهِهِ وَحَدِيثِهِ عَلَى أَشَرِّ الْقَوْمِ، يَتَأَلَّفُهُمْ بِذَلِكَ فَكَانَ يُقْبِلُ بِوَجْهِهِ وَحَدِيثِهِ عَلَيَّ، حَتَّى ظَنَنْتُ أَنِّي خَيْرُ الْقَوْمِ، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ، أَنَا خَيْرٌ أَوْ أَبُو بَكْرٍ ؟ فَقَالَ: أَبُو بَكْرٍ، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ، أَنَا خَيْرٌ أَوْ عُمَرُ ؟ فَقَالَ: عُمَرُ، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ، أَنَا خَيْرٌ أَوْ عُثْمَانُ ؟ فَقَالَ: عُثْمَانُ، فَلَمَّا سَأَلْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم، فَصَدَقَنِي فَلَوَدِدْتُ أَنِّي لَمْ أَكُنْ سَأَلْتُهُ
Амр ибн Ос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васаллам юзлари ва сўзлари билан қавмнинг энг ёмонига юзланар ва бу билан уларнинг қалбини (исломга) улфат қилардилар. Менга ҳам у зот юзлари ва сўзлари билан юзданар эдилар ҳатто «Қавмнинг энг яхшиси ўзим бўлсам керак», деб ўйладим ва «Эй Аллоҳнинг Расули, мен яхшими ёки Абу Бакр?», дедим. У Зот: «Абу Бакр», дедилар. Мен: «Эй Аллоҳнинг Расули, мен яхшими ёки Умар?», дедим. У Зот:«Умар», дедилар. Мен: «Эй Аллоҳнинг Расули, мен яхшими ёки Усмон?», дедим. У Зот: «Усмон», дедилар. Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васалламдан сўраганимда у зот менга тўғрисини айтдилар. Қасамки, кошки сўрамаганимда деб қолдим».
«Шамоил Муҳаммадий» китобидан
Абдулазиз Усмон таржимаси
