حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَنِيعٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ، عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ، عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ، أَخِي جُوَيْرِيَةَ لَهُ صُحْبَةٌ، قَالَ: مَا تَرَكَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم إِلَّا سِلاحَهُ، وَبَغْلَتَهُ، وَأَرْضًا جَعَلَهَا صَدَقَةً
Жувайриянинг акаси Амр ибн Ҳорис [саҳобий бўлган] розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васаллам ўзларидан фақатгин силоҳлари, хачирлари ва садақа қилган ерларини қолдирган эдилар холос».
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو، عَنْ أَبِي سَلَمَةَ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ: جَاءَتْ فَاطِمَةُ إِلَى أَبِي بَكْرٍ، فَقَالَتْ: مَنْ يَرِثُكَ ؟ فَقَالَ: أَهْلِي وَوَلَدِي، فَقَالَتْ: مَا لِي لا أَرِثُ أَبِي ؟ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم، يَقُولُ: لا نُورَثُ، وَلَكِنِّي أَعُولُ مَنْ كَانَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم، يَعُولُهُ، وَأُنْفِقُ عَلَى مَنْ كَانَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم يُنْفِقُ عَلَيْهِ
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Фотима розияллоҳу анҳо Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг олдига келиб «Сизнинг меросингиз кимга бўлади?», деди. У: «Аҳлим ва болаларим», деди. Фотима розияллоҳу анҳо: «Унда менга нима бўлдики, отамдан мерос олмайман?», деди. Абу Бакр розияллоҳу анҳу: «Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васалламнинг: «Биз мерос қолдирмаймиз», деётганларини эшитганман. Лекин мен Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васаллам боқиб юрган кишиларни боқаман ва Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васаллам инфоқ қилиб юрган кишиларга инфоқ қиламан», деди».
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى، قَالَ: حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ كَثِيرٍ الْعَنْبَرِيُّ أَبُو غَسَّانَ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ، عَنْ أَبِي الْبَخْتَرِيِّ، أَنَّ الْعَبَّاسَ، وَعَلِيًّا، جَاءَا إِلَى عُمَرَ يَخْتَصِمَانِ، يَقُولُ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا لِصَاحِبِهِ: أَنْتَ كَذَا، أَنْتَ كَذَا، فَقَالَ عُمَرُ، لِطَلْحَةَ، وَالزُّبَيْرِ، وَعَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ، وَسَعْدٍ: أَنْشُدُكُمْ بِاللَّهِ أَسَمِعْتُمْ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم، يَقُولُ: كُلُّ مَالِ نَبِيٍّ صَدَقَةٌ، إِلَّا مَا أَطْعَمَهُ، إِنَّا لا نُورَثُ ؟
وَفِي الْحَدِيثِ قِصَّةٌ
Абул Бахтарий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Аббос ва Али Умарнинг олдига хусуматлашиб келишди. Улар бир-бирига: «Сен ундай, сен бундай», дерди. Умар Толҳа, Зубайр, Абдурраҳмон ибн Авф ва Саъдга: «Аллоҳ ҳақи сўрайман, сизлар Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васалламнинг: «Пайғамбарнинг (ўз аҳлига) едирганидан бошқа қолдирган барча моли садақадир. Биз мерос қолдирмаймиз», деганларини эшитган эдингизми?», деди».
Бу ҳадиснинг (узун) қиссаси бор.
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى، قَالَ: حَدَّثَنَا صَفْوَانُ بْنُ عِيسَى، عَنِ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم، قَالَ: لا نُورَثُ مَا تَرَكْنَا فَهُوَ صَدَقَةٌ
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васаллам: «Биз мерос қолдирмаймиз. Биз қолдирган нарса садақа қилинади», дедилар».
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِيٍّ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الأَعْرَجِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم، قَالَ: لا يَقْسِمُ وَرَثَتِي دِينَارًا وَلا دِرْهَمًا، مَا تَرَكْتُ بَعْدَ نَفَقَةِ نِسَائِي وَمُؤْنَةِ عَامِلِي فَهُوَ صَدَقَةٌ
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллaллоҳу алайҳи васаллам: «Менинг меросхўрларим динорни ҳам, дирҳамни ҳам (ўзаро) тақсимлашмайди. Аёлларимнинг нафақаси ва омилларимининг (яъни мендан кейинги халифаларимнинг) маошидан ортиғи (мендан кейин) садақа қилинади», дедилар».
حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ الْخَلالُ، قَالَ: حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ عُمَرَ، قَالَ: سَمِعْتُ مَالِكَ بْنَ أَنَسٍ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ مَالِكِ بْنِ أَوْسِ بْنِ الْحَدَثَانِ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى عُمَرَ فَدَخَلَ عَلَيْهِ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَوْفٍ، وَطَلْحَةُ، وَسَعْدٌ، وَجَاءَ عَلِيٌّ، وَالْعَبَّاسُ، يَخْتَصِمَانِ، فَقَالَ لَهُمْ عُمَرُ: أَنْشُدُكُمْ بِالَّذِي بِإِذْنِهِ تَقُومُ السَّمَاءُ وَالأَرْضُ، أَتَعْلَمُونَ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم، قَالَ: لا نُورَثُ، مَا تَرَكْنَاهُ صَدَقَةٌ، فَقَالُوا: اللَّهُمَّ نَعَمْ
وَفِي الْحَدِيثِ قِصَّةٌ طَوِيلَةٌ
Молик ибн Авс ибн Ҳадасондан ривоят қилинади:
«Умарнинг олдига кирган эдим. Абдурраҳмон ибн Авф, Толҳа ва Саъд ҳам кирди. Сўнг Али ва Аббос (мерос борасида) тортишиб кириб келишди. Умар уларга: «Унинг изни ила ер ва осмон турадиган Зотни ўртага қўйиб сўрайман, Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васаллам: «Биз мерос қолдирмаймиз. Биз қолдирган нарса садақа қилинади», деганларини биласизларми?», деди. Улар: «Ҳа», дейишди».
Бу ҳадиснинг узун қиссаси бор.
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِيٍّ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُفْيَانُ، عَنْ عَاصِمِ ابْنِ بَهْدَلَةَ، عَنْ زِرِّ بْنِ حُبَيْشٍ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ: مَا تَرَكَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم دِينَارًا وَلا دِرْهَمًا وَلا شَاةً وَلا بَعِيرًا، قَالَ: وَأَشُكُّ فِي الْعَبْدِ وَالأَمَةِ
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллaллоҳу алайҳи васаллам ўзларидан мерос қилиб динор ҳам, дирҳам ҳам, қўй ҳам, туя ҳам қолдирмадилар».
Зирр ибн Ҳубайш айтади: «(Оиша) қул ва чўрини ҳам зикр қилган қилмаганлигида иккиланяпман».
«Шамоил Муҳаммадий» китобидан
Абдулазиз Усмон таржимаси
